لیتوگرافی؛ شیوه‌ای کاربردی و هنری در صنعت چاپ

لیتوگرافی چیست و چه کاربردی دارد؟

یکی از مهم‌ترین بخش‌های پیش‌از چاپ که درکیفیت تولید نهایی انواع محصولات چاپی همانند کارت ویزیت، پوستر، بروشور، کاتالوگ، سربرگ و ست اداری بسیار موثر است؛ اما لیتوگرافی چیست و چه کاربردی دارد؟

لیتوگرافی فرآیندی از چاپ با استفاده از روغن و آب است. فرآیند لیتوگرافی سنتی زمانی آغاز می‌شود که یک هنرمند طرحی را روی سنگ آهک آماده یا صفحه آلومینیومی با جوهر روغنی یا مداد رنگی می‌کشد. برای علاقه‌مندان به چاپ، لیتوگرافی می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند با مزایای بسیاری نسبت به سایر روش‌های چاپ برجسته باشد.

لیتوگرافی در سال 1796 توسط نویسنده و بازیگر آلمانی آلویس سنفلدر به‌عنوان روشی ساده و مقرون ‌به‌صرفه برای چاپ و انتشار آثار نمایشی اختراع شد. لیتوگرافی فرآیند چاپی است که از ترکیب روغن و آب برای ایجاد یک چاپ با کیفیت بالا استفاده می‌شود و می‌توان از آن برای چاپ متن یا آثار هنری روی کاغذ یا مواد مختلف دیگر استفاده کرد. کلمه لیتوگرافی از کلمه یونانی lithos به معنای "سنگ" و graphein به معنای "نوشتن" گرفته شده است.

فرآیند چاپ لیتوگرافی با تغییرات تکنولوژی در طول سال‌ها سازگار شده است و به فرآیند بسیار کارآمدتری تبدیل شده است و آن را به فرآیند چاپ ایده‌آل برای پروژه‌های چاپ طولانی مانند مجلات، کتاب‌ها، پوسترها و موارد دیگر تبدیل کرده است. تکثیر لیتوگرافی کپی از یک اثر هنری است. در این فرآیند، یک عکس از اثر هنری گرفته می‌شود و برای ایجاد کپی‌های بیشتر از این شیوه استفاده می‌شود. این تصاویر مستقیما روی سنگ لیتو کشیده نشده است و هنرمند اصلی آن را خلق نکرده است، بلکه آن‌ها راه مقرون ‌به‌صرفه ای برای اشتراک‌گذاری آسان و گسترده یک تصویر است.

 

سیر تکاملی لیتوگرافی

در پاسخ به سوال لیتوگرافی چیست و چه کاربردی دارد، خوب است سر تکامل آن را بدانید. در ابتدا فرآیند لیتوگرافی شامل استفاده از تصاویری بود که با ماده‌ای مبتنی‌بر چربی مانند روغن یا موم روی سطح یک صفحه سنگ آهکی صاف کشیده می‌شد. سپس صفحه سنگ آهک با مخلوطی از اسید و صمغ پردازش و درنهایت تصاویر را در ماده‌ای بر پایه روغن حک می‌کرد. نواحی حکاکی‌شده که آب را در خود نگه می‌دارند، جوهر مبتنی‌بر روغن را دفع می‌کنند و در نتیجه جوهر فقط به مناطقی می‌چسبد که ماده مبتنی‌بر روغن روی آن کشیده شده است. در نهایت جوهر را می توان به یک ورق کاغذ خالی که روی سنگ قرارداده شده است، منتقل و تصویر چاپ شده را تولید کرد.

با پیشرفت تکنولوژی مدرن، این تکنیک چاپ در طول سالیان متمادی تغییر کرده است و تکامل یافته است، اگرچه روش اصلی هنوز گه‌گاه در برخی از برنامه‌های چاپ‌های هنری استفاده می‌شود. امروزه لیتوگرافی از یک صفحه سنگی یا فلزی مسطح استفاده می‌کند که روی آن قبرای نمایش تصویر از ماده‌ای چرب استفاده می‌شود تا جوهر به آن‌ها بچسبد، درحالی‌که نواحی فاقد تصویر دافع جوهر هستند.

 

تفاوت لیتوگرافی صفحه اصلی و سنگی

تنها تفاوت بین لیتوگرافی سنگی و لیتوگرافی صفحه اصلی در متریال استفاده شده است. با لیتوگرافی صفحه اصلی، هنرمند هنگام طراحی به جای سنگ آهک از آلمینیوم استفاده می‌کند.  این فرآیند برای هنرمندان آسان‌تر است؛ چراکه مواد آن به اندازه سنگ آهک سنگین نیست. سنگ‌های لیتو می‌توانند بسیار سنگین باشند و جابه‌جایی آن‌ها دشوار باشد.

 

لیتوگرافی افست

روش لیتوگرافی افست که به آن چاپ افست هم گفته می‌شود، توسط جان استراتر در سال 1853 ثبت اختراع شد و اگرچه بلافاصله شروع به کار نکرد؛ اما در نهایت به روش استاندارد برای ایجاد تعداد زیادی از مواد چاپی با کیفیت بالا مانند روزنامه‌ها، مجلات و پوسترها تبدیل شد. لیتوگرافی افست با روش اصلی لیتوگرافی متفاوت است و به‌جای این‌که با دست روی سطح صفحه فلزی کشیده شود، لیتوگرافی افست با استفاده از ماشین چاپ انجام می‌شود.

لیتوگرافی افست به یک فرآیند مقرون به‌صرفه و آسان تبدیل شده است و برخلاف برخی از فرآیندهای چاپ، امکان ساخت هزاران کپی را بدون آسیب‌رساندن برای تصویر فراهم می‌کند. سایر فرآیندهای چاپ که در آن‌ها از موادی مانند بلوک‌های چوبی استفاده می‌شود، کیفیت آن‌ها به مرور زمان کاهش می‌یابد.

 

زمان استفاده از روش چاپ لیتوگرافی افست

اگرچه لیتوگرافی افست یکی از محبوب‌ترین فرآیندهای چاپ است؛ اما همیشه انتخاب درستی نیست. باتوجه به زمان‌بر بودن فرآیند راه‌اندازی برای لیتوگرافی افست، این روش چاپ برای پروژه‌های چاپ با حجم بالا بهترین استفاده را دارد؛ چراکه هرچه بیشتر چاپ کنید، هزینه کمتری پرداخت خواهید کرد.

مزایای چاپ لیتوگرافی

لیتوگرافی نسبت به سایر فرآیندهای چاپ مانند حکاکی به تلاش کمتری نیاز دارد. بخش‌های طراحی‌شده و خالی چاپ در یک سطح قرار دارند و کشیدن تصویر بر سطح صاف را آسان‌تر می‌کند. لیتوگرافی می‌تواند در زمان کمتری نسبت به حکاکی که دارای چندین مرحله است، یک نقاشی را مجددا خلق کند. بسیاری از نسخه‌های لیتوگرافی را می‌توان با سرعت بیشتری نسبت به سایر فرآیندهای چاپ تهیه کرد. برخی از مهم‌ترین مزایای لیتوگرافی عبارتند از:

 

· هزینه کمتر

لیتوگرافی فرآیندی است که برای ایجاد پوستر از یک اثر هنری اصلی استفاده می‌شود. این نوع از چاپ با نام لیتوگرافی شناخته می‌شود. این بازتولیدها نسبت به یک طراحی یا نقاشی اصلی توسط یک هنرمند هزینه کمتری دارند؛ بنابراین مخاطبان بیشتری می‌توانند آن‌ها را بخرند و از آن‌ها لذت ببرند.

 

· قابل استفاده مجدد

با استفاده از لیتوگرافی می‌توان چاپ‌های متعددی از یک نقاشی را انجام داد. یک قطعه سنگ آهک که یک چاپگر به‌طور خاص برای لیتوگرافی آماده می‌کند، می‌تواند پس‌از کپی‌کردن چاپگر از تصویر آن پاک شود. سپس می‌توان از سنگ آهک برای ایجاد یک تصویر یا طرح جدید استفاده مجدد کرد.

 

· کاربردهای متعدد

لیتوگرافی علاوه‌بر اینکه یک هنر است، به‌طور گسترده در صنعت چاپ در فرآیندی به نام چاپ افست لیتوگرافی استفاده می‌شود. چاپگرها از این نوع چاپ برای ایجاد کتاب، روزنامه و سایر مواد چاپی تجاری استفاده می‌کنند. این فرآیند کمی با لیتوگرافی سنتی متفاوت است. در چاپ افست، چاپگر جوهر را روی صفحه چاپ، سپس روی چیزی که به‌عنوان "پتوی لاستیکی" شناخته می‌شود، اعمال می‌کند و درنهایت برای ایجاد تصویر نهایی به کاغذ منتقل می‌شود.

اين صفحه‌ها در چاپ‌خانه‌های مجهز به سيستم چاپ افست برای انجام عمليات چاپ روی كاغذ استفاده می‌شود؛ بنابراين ليتوگرافی یک مرحله واسطه‌ای در چاپ افست است. فايل‌های طراحی‌شده ابتدا در ليتوگرافی تبديل به صفحات فلزی و سپس اين صفحات به چاپخانه ارسال می‌شود تا در آن‌جا به‌وسيله آن‌ها عمليات چاپ بر كاغذ صورت بگيرد. وقتی برای چاپ از روش لیتوگرافی استفاده می‌شود، شما می‌توانید کاغذهایی با ابعاد بسیار بزرگ هم استفاده کنید و چاپ را روی آن‌ها انجام دهید. استفاده از این روش در چاپ افست، امکان انجام فرآیند چاپ را بر روی انواع متریال امکان‌پذیر کرده است.

 

انتخاب شبکه چاپ در فرآیند لیتوگرافی

کیفیت چاپ بسیار بالا و با دقت از ویژگی‌های اصلی چاپ لیتوگرافی است. این نوع از چاپ در تیراژهای بالا، هزینه‌ها را به میزان چشم‌گیری کاهش می‌دهد و باتوجه به فرآیند انجام آن، سطح چاپ‌شده دوام زیادی خواهد داشت. تنها عیبی که می‌توان برای لیتوگرافی درنظر گرفت، طولانی‌بودن، زمان‌بربودن و بالا‌بودن میزان هزینه‌ها در زمانی است که حجم کار چاپ زیاد نیست. اگر کاری با حجم بالا را قصد داشته باشید با این روش انجام دهید، هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند و در مدت زمان کوتاه‌تری کار چاپ به پایان خواهد رسید.

شبکه چاپ با 40 سال سابقه کاری در زمینه انواع چاپ در انجام لیتوگرافی باکیفیت می‌تواند رضایت نهایی مشتریان را به دست آورد. لیتوگرافی چاپی دقیق‌تر و به‌مراتب تخصصی‌تر است که نیاز به تجربه و تخصص بالایی دارد. مجموعه شبکه چاپ با انجام صفر تا صد چاپ لیتوگرافی را به‌نحو احسنت انجام می‌دهد. در صورت هرگونه سوال، مشاوره و سفارش در این زمینه کارشناسان مجموعه چاپ باافتخار پاسخ‌گوی شما خواهند بود.